«Зычныя гукі [д] – [дз’]»

Тэма: «Зычныя гукі [д] – [дз’]»

       Мэты: замацоўваць веды вучняў пра зычныя гукі [д], [дз’], іх абазначэнне на піьме; замацоўваць уменні адрозніваць на слых мяккі гук [дз’], перадаваць словы з [дз’] на пісьме; развіваць фанематычны слых праз чыстагаворкі, развіваць арфаграфічную пільнасць праз уменне  знаходзіць арфаграмы ў словах; узбагачаць слоўнікавы запас вучняў словамі — назвамі дзён тыдня, словамі, у напісанні якіх адбыліся  змены; развіваць звязнае вуснае маўленне праз поўныя адказы вучняў на пытанні настаўніка, памяць, лагічнае мысленне пры выкарыстанні алгарытму; ствараць умовы для развіцця камунікатыўных якасцяў у выніку работы ў групах; паказаць важнасць выканання распарадку дня, своечасовага выканання спраў.

Асноўныя метады і прыёмы: пастаноўка праблемнага пытання; работа ў парах; работа ў групах; самастойная работа; выкарыстанне мультымедыйнай прэзентацыі; выкарыстанне энцыклапедычных даведак.

Форма правядзення: урок-падарожжа.

Абсталяванне: мультымедыйная ўстаноўка; слоўнік (у выглядзе дрэва); прадметныя малюнкі; карткі-заданні; апоры і алгарытмы.

1. Арганізацыйны этап.

-Я вельмi рада сустрэчы з вамi на ўроку беларускай мовы. А пачынаць наш урок , як і любую справу, патрэбна з добрага настрою. Створым гэты добры, дружалюбны настрой. Для гэтага ўсміхніцеся адзін аднаму, нашым гасцям.

Сядайце

- Рукі? (на месцы)
- Ногі? (на месцы)

- Локці? (з краю)

- Спіна? (прамая)

- Веды? (з сабою)

Калі веды з сабою, можна пачынаць урок.

Калі ў небе сонца свеціць

Або калі і дождж ідзе.

Давайце будзем, дзеці,

Ісці да новых ведаў кожны дзень. 

2. Праверка дамашняга задання.

— Адгарніце сшыткі. Праверым дамашняе заданне (практ. 186, с. 87).

— Назавіце словы, у якія вы ўставілі літары, абгрунтуйце свой выбар. (У словах «ведаць» і “парада”уставілі літару д, таму што пасля іх напісана літара а. У словах «будзеш» і «шкодзіць» ўставілі літары дз, таму што пасля іх напісаны  літары е, і.)

3. Актуалізацыя ведаў.

— Прычэпім вагончык і адправімся на станцыю «Актуалізацыя ведаў». Першы прыпынак «Моўная размінка».

Дзе-дзе-дзе — цягнік ідзе, гучна гудзе.

Ду-ду-ду — я па рэйках іду і вагоны вяду.

Дзі-дзі-дзі — на мяне паглядзі. Небяспечна! Глядзі!

— Назавіце словы з гукам [дз’], растлумачце іх правапіс.

— Падлічыце колькасць літар і гукаў у выдзеленым слове.

— Адзначце на «лесвіцы поспехаў», хто выканаў гэта заданне.

Чыстапісанне (на дошцы запісаны радок складоў):

дзі  да  дзе  дзё дзя  дзю

— Запішыце дату і радок чыстапісання.

Ручку правільна бяру,

Ліст з нахілам пакладу.

Сяду  роўна, не сагнуся,

І за працу я вазьмуся.

Вучні запісваюць дату з каменціраваннем, першы радок  — самастойна.

— Уважліва паглядзіце і адкажыце, які склад лішні? Чаму? (Лішні склад да, таму што літара д абазначае цвёрды гук і пасля яго пішацца літара а.)

— Якія галосныя літары абазначаюць мяккасць зычнага на пісьме? (Літары е, ё, і, ю, я.)

— Якая літара таксама абазначае мяккасць папярэдняга зычнага? (Літара ь «мяккі знак».)

Настаўнік дапісвае спалучэнні літар дзь на дошцы, вучні  — у сшытак.

— Хто выканаў гэта заданне, адзначце на «лесвіцы поспехаў». Хто прыгожа напісаў, зрабіце на праменьчыках  яшчэ адзін крок.

— Прычэпім вагончык да нашага цягніка і адправімся ў горад «Тэма і мэта».

4. Знаёмства з тэмай урока і пастаноўка мэты ўрока.

— Хто ўжо здагадаўся, якая тэма нашага ўрока? (Гукі [д], [дз’]).

— Правільна. Сёння мы будзем працаваць над тэмай «Гукі [д], [дз’]». Мы будзем вучыцца правільна вымаўляць гэтыя гукі ў словах і граматна пісаць. Пазнаёмімся з новымі беларускімі  словамі і запішам іх у свой слоўнік. Будзем вучыцца рабіць свае справы своечасова.

Вучні вядуць агульны слоўнік класа (у выглядзе дрэва па беларускай мове, дадатак 3).

5. Першаснае ўспрыманне новай тэмы.

— Прычэпім яшчэ вагон да нашага цягніка. (На дошцы.) Наступны прыпынак — Станцыя «Дзяжурная». Успомнім правіла, калі мы пішам літару д, а калі літары дз.

«Дзяжурнае правіла» Гук  [д] цвёрды, таму пасля літары д пішуцца літары а, о, у, ы, э. Гук [дз’] мяккі, таму пасля літар дз пішуцца літары е, ё, ю, я, і, ь. Гук [дз’] пішацца перад літарай в, якая абазначае мяккі гук [в’].

— Гэта правіла ў нас сёння будзе»дзяжурным». Успомнім правіла з прыкладамі, якое мы вучылі на прошлым уроку. (Вучні хорам чытаюць вершаванае правіла.)

  

Дзіва, дзядзька, дзверы, дзевяць, Дзюба, дзённік, дзяцел, дзесяць, Дзед Дзяніс, дзяўчынка, дзік — Літар дзве, а гук адзін!

— Хто ўспомніў гэта правіла, адзначце на «лесвіцы поспехаў».

Фізкультхвілінка (гульня «Носікі»).

— Давайце крышку адпачнём. Нам спатрэбяцца носікі. Паспрабуйце ў паветры «напісаць» носікам першую літару ў слове «так».

— А цяпер увага! Я буду называць словы, а вы павінны «пісаць» у паветры толькі тыя словы, у якіх ёсць мяккі гук [дз’], а калі няма — то нічога «не пісаць». Напрыклад, тыдзень.

— Зразумела?

Дзяўчынка, Дар’ я, Дзіяна, дзяжурны, Днепр, дзяржава, Радзіма, лідар.

— А што азначае слова лідар? Гэта слова мы паглядзім у тлумачальным слоўніку.

Падрыхтаваны вучань тлумачыць лексічнае  значэнне слова лідар, дадатак 4.

— Возьмем слова лідар у наш слоўнік.

Настаўнік прымацоўвае слова на «дрэва».

— Прычэпім вагон і адправімся на станцыю «Слоўнікавая».

6. Слоўнікавая работа.

-  Зараз мы папрацуем са слоўнікам, які размешчаны у канцы падручніка на сіаронкі 131, 132.

• Першы рад выпісвае словы з дз з радзела “Дзікія звяры”, а другі рад з раздзела “Дзікія птушкі”. У выпісаных словах паставіць націск, падкрэсліць гук дз.

— Хто ўсё зрабіў, адзначце на «лесвіцы поспехаў», а хто правільна і без памылак — зрабіце яшчэ адзін крок.

— Чапляем вагон і адпраўляемся на станцыю «Засваенне ведаў»

7. Засваенне новых ведаў

• Работа з падручнікам (развіццё мовы.)

— На гэтай станцыі папрацуем з падручнікам. Адгарніце падручнік на с.87, практ. 188. Прачытайце. Запішыце сказ пад дыктоўку.

Як у хустачках дзяўчынкі , чырванеюць дзве асінкі.

Пісьмо пад дыктоўку. Адзін вучань працуе ля дошкі.

— Падкрэсліце літары, якія пішуцца пасля дз. Праверце. Адзначце сваю работу на «лесвіцы поспехаў».

• Работа ў парах (творчае заданне), дадатак 6.

— Адкрыйце канверты. Прачытайце словы. Што яны абазначаюць? (Назвы дзён тыдня.) Размясціце іх па парадку. Устаўце патрэбныя літары.

— Запішыце назвы дзён па парадку ў свае сшыткі. Падкрэсліце арфаграмы «дзяжурнага правіла». Праверце. Хто напісаў правільна і прыгожа, падніміцеся яшчэ на адзін крок «лесвіцы поспехаў».

— Прычэпім вагон і адправімся на станцыю «Фізкультхвілінка».

Фізкультхвілінка.

У панядзелак я бялізну мыла (нахілы ўперад),

Падлогу ў аўторак падмятала (нахілы ўніз,)

У сераду пякла калач (рухі рукамі),

А ў чацвер шукала мяч (павароты галавы),

У пятніцу скакала (скокі на месцы),

А ў суботу дарабіла ўсю работу (хадзьба на месцы),

У нядзелю ўмывалася (імітацыя умывання),

Да бабулі я збіралася (хадзьба на месцы).

8. Кантроль і прымяненне ведаў на практыцы.

— Цягнік прывёз нас на станцыю «Замацаванне», дзе вы будзеце працаваць самастойна.

 Тэст

1. Падкрэсліце літары, якія абазначаюць мяккасць

зычны на пісьме:

 а, і, у, я, е, ю, ь, ы, ё

2. Падкрэсліце словы з цвёрдым гукам [д].

Дзіва, дамы, хадзіць, дзіця, дзед, дуб, доўгі, дзівак, думаць.

3. У якіх словах трэба пісаць літару я? Падкрэсліце іх.

Дз..цел, Дз.. ніс, д..рога, Д..ніла.

4. Вымавіце слова дзень. Адзначце знакам   +  

правільнае выказванне.

      Усе зычныя у гэтым слове цвёрдыя.

 Усе зычныя у гэтым слове мяккія.

 У гэтым слове ёсць і цвёрдыя, і мяккія зычныя.

5. Запішыце адказы на пытанні.

У з о р: Дзе сядзіць птушка?

Птушка сядзіць у гняздзе.

Дзе плыве рыбка?

______________________________________________

Дзе растуць агуркі?

______________________________________________

Дзе пасадзілі яблыньку?

__________________________________________

          Словы для даведак: вада, града, сад.

— Адзначце на «лесвіцы поспехаў», хто выканаў гэта заданне.